Trợ giúp pháp lý ở Đài Loan
Tháng 7/2004 , đánh dấu thời điểm quan trọng nhất trong lịch
sử phát triển hoạt động trợ giúp pháp lý ở Đài Loan. Trước đây, không có một tổ chức độc lập nào thực hiện trợ giúp pháp lý cho những người yếu thế ở
Đài Loan. Một số tổ chức thuộc khu vực công và tư cũng thự c hiện hoạt động
này nhưng đa số là tư vấn miệng . Việc đại diện , bào chữa ở Tòa án chỉ được thực
hiện trong trường hợp đặc biệt . Nhìn chung , chất lượng hoạt động trợ giúp
pháp lý chưa tốt và không phải lúc nào cũng đáp ứng được nhu cầu của người dân. Tiếp theo sự dân chủ hóa và việc xây dựng chế độ pháp quyền , nhu cầu về nguồn lực tư pháp ở Đài Loan đã
tăng lên . Năm 1998, Quỹ cải cách tư pháp, Đoàn luật sư Đài Bắc và Hiệp hội nhân quyền Đài Loan cùng
vận động thông qua dự luật Trợ giúp pháp lý . Với sự giúp đỡ của Bộ tư pháp ,
Quốc hội đã xem xét Luật Trợ giúp pháp
lý và thông qua năm 2004 . Tháng 7/2004 , Bộ tư pháp đã bảo trợ và thành lập Quỹ
Trợ giúp pháp lý (LAF) và 05 văn phòng chi nhánh .
1.Tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý ở Đài Loan
2.1.Tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý ở khu vực công
2.1.1. Cơ quan của chính phủ
Trước khi thành lập , không có tổ chức độc lập nào của chính
phủ chịu trách nhiệm cung cấp dịch vụ trợ giúp pháp lý . Thay vào đó , phụ thuộc
vào tính chất của công việc thường xuyên , cơ quan của Chính phủ sẽ cung cấp dịch
vụ pháp lý trong khi họ thực hiện các công việc thường xuyên . Sau đây là một vài ví dụ :
_ Giúp đỡ trong lĩnh vực lao động .
_Lao động nước ngoài .
_Giúp đỡ phụ nữ.
_Giúp đỡ nghi can .
_Giúp đỡ người dân nói chung .
2.1.2.Quỹ trợ giúp pháp lý
Sự đa dạng các dịch vụ trợ giúp pháp lý nêu trên liên quan đến
các loại vướng mắc pháp luật cụ thể hoặc những đối tượng có hoàn cảnh kinh tế
khó khăn nói chung . Một số dịch vụ giúp đỡ chỉ được đáp ứng khi tòa án đã xét
xử mà không đảm bảo quyền của đối tượng yếu thế trong quá trình tố tụng..Từ tháng 7/2004, Bộ Tư Pháp thành lập Quỹ trợ
giúp pháp lý , tiếp tục hỗ trợ và giám sát hoạt động của tổ chức này. Bất cứ ai
có vụ việc chưa được bảo vệ và đáp ứng
được điều kiện về tài chính thì đều có thể yêu cầu trợ giúp pháp lý , bất kể đó
là loại vướng mắc pháp luật nào hay nhân thân của họ ra sao.
2.2.Tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý thuộc khu vực tư nhân
Các đoàn luật sư ở Đài Loan cũng tham gia thực hiện trợ giúp
pháp lý . Trợ giúp pháp lý do đoàn luật sư Đài Bắc thực hiện bao gồm các hoạt động
tư vấn tại chỗ định kỳ . Những công dân đáp ứng được những điều kiện nhất định
( như gia đình có thu nhập thấp hoặc bị
hạn chế về thể chất và tinh thần ) thì dịch vụ trợ giúp pháp lý miễn phí tại
tòa án sẽ được thực hiện khi cần thiết .Tùy thuộc vào tính chất công việc của mình , một số tổ
chức phúc lợi xã hội cũng thực hiện trợ giúp pháp lý . Tuy nhiên do hạn chế về
tài chính nên sự giúp đỡ của các tổ chức này chỉ dừng lại ở việc tư vấn. Khi có
những vụ việc quan trọng thì các tổ chức này lại tìm luật sư giúp đỡ miễn phí .
3.Kiểm tra điều kiện và các loại dịch vụ trợ giúp pháp lý
Nếu thu nhập của người nộp đơn dưới mức quy định và vướng mắc
pháp luật của họ chưa sáng tỏ thì người nộp đơn có thể yêu cầu trợ giúp pháp lý
. Nhân thân và tính chất của yêu cầu trợ giúp không được xem xét . Khi tiếp nhận
vụ việc , LAF giao vụ việc cho luật sư trợ giúp pháp lý và trả chi phí cho họ ,
Tòa án sẽ miễn trách nhiệm trả chi phí xét xử.
3.1.Xem xét điều kiện
Công dân đáp ứng
những điều kiện sau thì có thể yêu cầu LAF trợ giúp pháp lý:
(1 *Vụ việc
chưa sáng tỏ
(2) *
Người
nộp đơn thuộc hộ có thu nhập thấp theo quy định của Luật An sinh xã hội hoặc có
thu nhập và tài sản dưới một mức nhất định
(3) *Người
nộp đơn không phải kiểm tra điều kiện trong vụ việc hình sự bắt buộc có luật sư
*Người
nước ngoài cư trú hợp pháp ở Đài Loan có thể đề nghị trợ giúp pháp lý nếu họ
đáp ứng đủ các điều kiện trên.
3.2.Các loại dịch
vụ trợ giúp pháp lý
Các loại dịch vụ
trợ giúp pháp lý do LAF cung cấp bao gồm : soạn thảo đơn từ, tư vấn , hòa giải
, thương lượng và đại diện trong tố tụng hoặc trọng tài . Các loại tố tụng bao
gồm dân sự , hình sự và tố tụng hành chính .
4.Các loại vướng
mắc pháp luật đã được trợ giúp
4.1.Những vướng mắc thường được trợ giúp
4.1.1.Vụ việc dân
sự
4.1.2.Vụ việc
hình sự
4.1.3.Vụ việc
hành chính
4.2.Một số vụ việc
điển hình
4.2.1.Vụ RCA ,
529 nguyên đơn khiếu kiện đòi bồi thường 2.400.000.000 đô la Đài loan do tai nạn
nghề nghiệp
4.2.2.Vụ ô nhiễm
CPDC: người dân sống với rác thải độc hại hơn 60 năm
4.2.3.Vụ việc nhà
điều dưỡng Lo-Sheng: vi phạm nhân quyền
kéo dài 70 năm
5.Trợ giúp pháp
lý cho người nước ngoài.
5.1.Số liệu trợ
giúp pháp lý cho người nước ngoài.
Tính đến cuối
tháng 9 năm 2008 số người nước ngoài được trợ giúp pháp lý là 1.244 người . Số
này xấp xỉ 7,01% số người được chấp nhận trợ giúp pháp lý và có thể so sánh với
số lượng cô dâu và người nước ngoài làm việc tại Đài Loan tăng lên .
5.2. Các loại vướng
mắc pháp luật người Việt Nam thường có nhu cầu giúp đỡ ở Đài Loan .
5.2.1.Vụ việc dân
sự
5.2.2.Vụ việc
hình sự
5.3.Một số vụ việc
điển hình trợ giúp pháp lý cho người Việt Nam
5.3.1.Vụ thứ nhất
: người lao động Việt Nam bị người môi giới xâm hại tình dục
5.3.2.Vụ thứ hai
: Khai thác tình dục đối với nạn nhân của tội buôn bán người
5.3.3.Vụ thứ ba:
Người lao động đòi bồi thường do tai nạn lao động
5.3.4.Vụ thứ tư :
Yêu cầu trả lại lương bị giữ không hợp pháp
6.Sự đóng góp của
những người hành nghề tư
LAF kêu gọi sự tham gia va ủng hộ của những người hành nghề tư để hoàn thiện định
hướng chính sách của họ , sửa đổi điều lệ làm việc , quy chế hoạt động . Sự
đóng góp của những người hành nghề tư nhân là động lực rất quan trọng cho sự
phát triển lớn mạnh của LAF và là điều quan tâm của LAF để tiếp tục đối thoại với
những người hành nghề tư theo những cách khác nhau.
6.1.Sự tham gia
vòa công việc thường xuyên
6.1.1.Luật sư trợ
giúp pháp lý
Bên cạnh số ít luật
sư là cán bộ của LAF , phần lớn công việc trợ giúp pháp lý do những người hành
nghề tư thực hiện , những người này tư vấn , hòa giải và thương lượng , soạn thảo
giấy tờ và đại diện trong tố tụng hoặc trọng tài .Theo luật trợ giúp pháp lý ,
luật sư có thường trực tham gia vào hoạt
động trợ giúp pháp lý .
6.1.2.Ban đánh
giá
Ban đánh giá có
nhiệm vụ sau :
_Chấp nhận , từ
chối , hủy bỏ và chấm dứt yêu cầu trợ giúp pháp lý ;
_Tạm ứng , thanh
toán, giảm hoặc miễn phí pháp lý và các chi phí pháp lý khác ;
_Phí pháp lý và
các chi phí khác mà đối tượng trợ giúp pháp lý phải trả ;
_Giải quyết tranh
chấp giữa người được trợ giúp pháp lý và người thực hiện trợ giúp pháp lý .
6.1.3.Ban kiểm
tra
LAF phải thành lập
Ban kiểm tra để xem xét các khiếu nại . Thành viên ban này gồm thẩm phán cao cấp
, công tố viên cao cấp , thẩm phán quân sự cao cấp , luật sư cao cấp hoặc các
chuyên gia khác và các chuyên gia trong lĩnh vực pháp luật
6.1.4.Ban chuyên
gia
LAF có thể lập
ban chuyên gia thuộc ban giám đốc. Thành viên ban này gồm đại diện tổ chức phi
chính phủ và chuyên gia có kiến thức pháp luật chuyên sâu .
7. Theo dõi chất
lượng
LAF coi sự chuyên
sâu của luật sư trợ giúp pháp lý là tiêu chí chính khi giap vụ việc . Tuy nhiên
, do hành nghề tư nhân thiếu kinh nghiệm giải quyết những vụ việc liên quan đến đối tượng yếu thế nên một số tổ chức đã tập huấn vấn đề
này .Hơn nữa , để nắm bắt đầy đủ chất lượng dịch vụ trợ giúp pháp lý LAF đã xây
dựng thủ tục giải quyết khiếu nại và đánh giá.
7.2.Giải quyết
các khiếu nại
Để biết được cụ
thể , rõ ràng chất lượng trợ giúp của các luật sư và giải quyết các khiếu nại của
người được trợ giúp pháp lý và những người có liên quan , LAF đã xây dựng quy
trình giải quyết khiếu nại .Theo đó cán bộ của LAF , thành viên Ban đánh giá và
Ban kiểm tra đều có thể bị khiếu nại .Ngoài ra , thẩm phán , công tố viên tham
gia giải quyết vụ việc được trợ giúp hợp pháp có thể khiếu nại về việc thực hiện
trợ giúp pháp lý của luật sư .
7.3.Đánh giá chất
lượng hoạt động trợ giúp pháp lý
Để đảm bảo tất cả
đối tượng được trợ giúp pháp lý đều nhận được dịch vụ trợ giúp pháp lý có chất
lượng , LAF đã xây dựng một kế hoạch để đánh giá chất lượng hoạt động của luật
sư trợ giúp pháp lý .Kế hoạch được thực hiện vào 12/2007.
8.Các dịch vụ trợ
giúp pháp lý khác
Ngoài những công
việc thường ngày , LAF còn xây dựng và thực hiện một số chương trình thường
xuyên đáp ứng nhu cầu nhất thời của người
dân . Dưới đây là một số dịch vụ :
8.1.Luật sư là
cán bộ và nâng cao chất lượng trợ giúp pháp lý
8.2.Hoạt động
ngoài văn phòng
8.3.Tham gia vào
cải cách ; mở rộng chức năng của trợ giúp pháp lý
8.3.1.Chương trình thí điểm: luật sư thường trực ở đồn cảnh sát và văn phòng công tố viên
LAF bắt đầu thực
hiện chương trình thí điểm vào tháng 9/2007 để cung cấp dịch vụ của luật sư thường
trực cho bị can trong lần thẩm vấn đầu tiên tại đồn cảnh sát và văn phòng công
tố viên .
8.3.2.Phối hợp với
các nước khác để xóa bỏ hình phạt tử hình
8.3.3.Trợ giúp
pháp lý cho nạn nhân của tội buôn bán người
8.3.4.Kế hoạch
giúp đỡ những hộ gia đình có thu nhập thấp
9.Sự phát triển
và thách thức
9.1.Tổng quan về
quy trình đánh giá
Có 2 loại quy
trình đánh giá . Đối với những đơn trợ giúp pháp lý nói chung người nộp đơn hoặc
đại diện của họ ban đầu sẽ được cán bộ đánh giá phỏng vấn và đơn sẽ do nhóm 3
người quyết định ( bao gồm cả cán bộ đánh giá phỏng vấn ).Nếu vụ việc được chấp
thuận thì sẽ được giao cho một luật sư không phải là thành viên của nhóm quyết
định tiếp nhận .Đối với những yêu cầu về xóa nợ người yêu cầu hoặc đại diện của
họ sẽ do một luật sư phỏng vấn để được tư vấn , sau đó nhóm 3 luật sư sẽ quyết
định trợ giúp pháp lý hay không , nếu được chấp thuận vụ việc sẽ được giao cho
luật sư , người được tư vấn ban đầu .Bất kể loại vướng mắc pháp luật nào ,
chính sách của LAF là việc chấp thuận hay không chấp thuận phải được quyết định
ngay trong ngày trừ trường hợp người nộp đơn phải xuất trình thêm tài liệu bổ
sung .
9.2.Đánh giá điều
kiện tài chính
Theo luật trợ
giúp pháp lý , người nào phạm tội bắt buộc phải có luật sư thì được niễn kiểm
tra điều kiện trợ giúp pháp lý . Do đó , một người giàu nhưng phạm tội vẫn có
thể yêu cầu được trợ giúp pháp lý và việc này đã gây nên sự tranh cãi .Tất cả
các yêu cầu trợ giúp pháp lý khác đều phải kiểm tra điều kiện và kết quả là LAF
không thể trợ giúp cho những vụ việc liên quan đến nhân quyền và vụ việc là kết
quả của việc hạn chế về cơ cấu tổ chức trong hệ thống tư pháp .LAF đã thu thập nhiều ý kiến khác nhau liên quan
đến các tiêu chí về tài chính để được trợ giúp pháp lý và bắt đầu xem xét những
vấn đề này .
9.3.Xem xét các
loại vụ việc trợ giúp pháp lý
LAF không hạn chế
loại vụ việc mà mình có thể chấp thuận . Tuy nhiên , do hạn chế về nguồn lực và
tham khảo luật về trợ giúp pháp lý nước ngoài , LAF bắt đầu đánh giá để ưu tiên
một số vấn đề pháp lý liên quan đến đối tượng yếu thế .
9.4.Xem xét thủ tục
giao vụ việc
Chi nhánh có
trách nhiệm trong vụ việc giap vụ việc cho luật sư. Về nguyên tắc , văn phòng
chi nhánh tôn trọng sự lựa chọn luật sư của đối tượng trợ giúp pháp lý .Tuy
nhiên trên thực tế đối tượng trợ giúp pháp lý không được lựa chọn , văn phòng
chỉ định luật sư căn cứ vào chuyên môn của luật sư , mức độ ưu tiên(ví dụ như
tham gia tố tụng , soạn thảo tài liệu) và chỉ tiêu vụ việc hàng tháng của luật
sư .
9.5.Tiếp tục thực
hiện những vụ việc điển hình
Ngoài việc trợ
giúp pháp lý , LAF sẽ tiếp tục tập trung vào việc bảo vệ nhân quyền , quan tâm
đặc biệt đến những đối tượng yếu thế , hợp tác với nhiều dự án để bảo vệ quyền
lợi cho họ .
9.6.Mở rộng trợ
giúp pháp lý cho người lao động nước ngoài
Các vấn đề về
ngôn ngữ , văn hóa cần phải được xem xét khi người nước ngoài có vướng mắc pháp
luật nên rất khó có thể trợ giúp pháp lý cho họ một cách hiệu quả khi khi không
quan tâm đến các yếu tố này . Do đó , LAF phối hợp với các tổ chức phi chính phủ
, cơ quan nhà nước và các nhà tư vấn để giúp đỡ một cách hiệu quả cho người nước
ngoài có nhu cầu .
Quang Ngọc
|